Down Sendromunda iletişim

Çocuğunuzun ilk sözcüğünü duymak için sabırsızlanırsınız. Ancak, bu aşamaya gelene kadar pek çok küçük adımın atılması gerekmektedir. Her adım, ilk sözcük yolunda kazanılan büyük bir zaferdir. Dil ve konuşmanın temelini oluşturan ve dilin öncesinde gelen becerilere Dil-Öncesi Beceriler ya da Dilin Habercileri denir. Bu bölümde her dil habercisi ve bu habercileri desteklemeye yönelik çalışma yer almaktadır. Bu çalışmaları üç günlük bir dizi şeklinde sizlere sunacağız inşallah.
Zaman içerisinde çocuğunuzla çalışırken, hedeflerinizi daha iyi ortaya koyduğunuzda, etkinlikleri çeşitlendirebilirsiniz.  
Down Sendromlu çocuklar için bu etkinlikler günlük rutin içerisine dahil edilmelidir çünkü doğal ortamlar bu grubun öğrenmesinde en etkili ortamlardır.  
Çocuk etkinlik esnasında hayal kırıklığı veya yorgunlukla karşı karşıya kalıyorsa, etkinliği ileri bir zamana ertelemek uygun olacaktır. Ayrıca Down Sendromlu çocukların dikkat süreleri, diğer çocuklara oranla genellikle daha kısa olduğu için etkinliklerin daha kısa süreli ve sık olmaları gerekmektedir.
Görsel beceriler

Karşılıklı Bakış
Karşılıklı bakış göz teması için kullanılan kavramlardan biridir. Karşılıklı bakış önemli bir beceridir ve Down Sendromlu çocuklar genellikle 1 yaş öncesinde alıştırmalar yaparak bu beceriyi edinebilirler. Zayıf kaslardan dolayı Down Sendromlu çocuklar başlarını yukarı kaldırmada güçlük çekebilmekte ve görme zorlukları nedeniyle yüzlere odaklanmakta sıkıntı yaşayabilmektedirler. Dolayısıyla çocuğun baş ve boyun bölgesini desteklemek ve görme zorluklarını azaltmak için pediatrist veya göz hastalıkları uzmanından öneriler almak durumunda kalabilirsiniz.

Çalışma
-Çocuğu, beşiğin yanında otururken veya kucağınızdayken birbirinizin yüzüne bakacak şekilde tutun.    
-Çocukla yakın ve uzak mesafeden etkileşim başlatın.
-Çocuğun gözlerine bakarken sesler çıkartın, gülümseyin ve değişik yüz ifadeleri sergileyin.   Kısa bir şarkı veya çocuğun adını söyleyin.   Onun dikkatini çekebilecek her türlü etkinliği yapın. Etkinliğin sonunda başka yöne bakın veya çocuktan uzaklaşın.
-Çocuk size bakmıyor veya göz teması kuramıyorsa size bakması için onu nazikçe yönlendirin.   Size daha uzun süre bakması için şarkı söyleyerek ve komik yüzler yaparak çocuğun ilgisini uyanık tutun.
-Çocuk size her baktığında bunu karşılıklı bakış olarak kabul edin.   Gülümseyin veya ‘Seni görüyorum’ deyin.
-Çocuk karşılıklı bakışı kullanmaya başladığı zaman beceriyi oyun içinde (Ce-e oyunu gibi) pekiştirin.

Gözle takip etme
 Dil öğrenmede bir nesneyi gözle takip etme önemli bir beceridir. Siz hareket eden bir nesneyi çocuğa öğretirken, nesneyi onun da gözleriyle takip etmesi, çocuğun yeni kavramları daha iyi öğrenmesini sağlayacaktır. Down Sendromlu çocuklar bu alanda daha fazla alıştırma yapmaya ve uyarılmaya gereksinim duysalar da, bu beceriyi genellikle erken dönemde kazanırlar.

Çalışma
-Vücut bölümleri birbirinden bağımsız hareket edebilen büyük ve dikkat çekici bir oyuncak (bir palyaço gibi) kullanın. Oyuncağı yüzünüze yakın tutun. Çocuk oyuncağa baktığında oyuncağı yüzünüzden yavaş yavaş uzaklaştırın ve hareketi siz de gözlerinizle takip edin. Çocuğun dikkatini çekmek için bu esnada sesler çıkartmak faydalıdır. Ses çıkartan oyuncaklar da kullanabilirsiniz.
-Oyuncağı kendinizden ve çocuktan uzaklaştırırken sesinizi yükseltin ve yaklaştırırken sesinizi alçaltın. Sesinizdeki bu değişimler çocuğun dikkatini çekecektir.
-Çocuğun etrafına sabun köpükleri üfleyin ve onları patlatırken ‘Pat pat’ deyin ya da köpükler uçarken onları çocuğa işaret edin.

İşitsel beceriler
Sesin kaynağına odaklanma
Sesin kaynağına odaklanma, kişinin işittiği sesin kaynağına yönelme becerisidir. Çocuk büyüdükçe, sesin geldiği yere dönmekle kalmayıp, sesin kaynağını araştırır ve kaynağa odaklanmaya başlar. Bir konuşmada konuşanları dinleyebilmek, sese ve sesin kaynağına odaklanma becerisine bağlıdır.

Çalışma
-Islık, zil ve el çırpma gibi çeşitli ses kaynaklarından yararlanın. İlk başta, çocuğun sesi neyin ürettiğini görmesi için, çocuğun sesin kaynağını görmesini sağlayın. Sonra sesi çocuğun kaynağı göremeyeceği şekilde, sağ ve solundan çıkartın. Eğer çocuk sese yönelmezse ‘Dinle’ deyin ve sesi tekrar çıkartarak ‘Bu neydi?’ veya ‘Şuna bak’ deyin. Daha sonra sesin kaynağını gösterin ve çocuğun sesi duyarken sesin kaynağını görmesini sağlayın. Son olarak ses kaynağını ortadan kaldırarak etkinliği tekrarlayın.
-Çocuk ses kaynağına yönelmekte güçlük çekiyorsa, onu ses kaynağını göremeyeceği şekilde kucağınıza oturtun. Sesi çıkartın ve ‘Bunu duydun mu?’ diyerek çocuğu sese doğru çevirin. Davranışı bir sarılma veya gülümsemeyle ödüllendirin. Etkinliği yürüteçte yaparsanız, sesi üretir üretmez çocuğu o tarafa doğru hareket ettirin ve ses kaynağına bakın. ‘İşte duyduğumuz zil burada’ diyebilirsiniz.

Referanslı bakış
Çocuk referanslı bakışla bir nesneye bakar ve onu fark eder. Bu tür bakış iki aşamalıdır. Birinci aşamada çocuk bir nesneye bakar ve siz bunu fark ettiğinizde nesneyi onun için adlandırırsınız. İkinci aşama olan paylaşılan bakışta ise çocuk sizi izler, bakışınızı takip eder ve baktığınız nesneye dikkatini verir. Buna ortak bakış, paylaşılan odak veya ortak dikkat de denir.
Referanslı bakış dil gelişimi için çok önemli bir görsel beceridir. Çocuğun bir nesnenin adını öğrenebilmesi için nesneye sizle beraber bakması ve neye benzediğini hatırlaması gerekir. Nesnenin ne olduğunu ona söylediğiniz zaman, çocuğun nesnenin adı ve kendisini eşleştirmesi gerekmektedir.

Çalışma
-Yüzünüzün bitişiğinde parlak bir oyuncak tutun. Çocuk size baktığında oyuncağı sıkın, kısa bir mesafe hareket ettirin ve oyuncağa bakın. Dikkat çekici bir ses tonuyla oyuncağın adını söyleyin.
-Sevilen bir kişi veya oyuncağı gördüğünüzde, başınızı o yöne çevirerek kişi veya oyuncağın adını söyleyin. Aynı zamanda kişi veya oyuncağı parmakla işaret edip dikkat çekici bir ses tonu kullanarak çocuğun ilgisini o yöne çekebilirsiniz.
-Günlük etkinlikler içinde, çocuğun baktığını gördüğünüz bir nesnenin ismini çocuğa söyleyin. Canlı bir ses tonu kullanmak veya nesneyi çocukla aramak gibi etkinliklerle çocuğun dikkatini yönlendirin.