Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Kağan Kocatepe çalışan anne adaylarının kendisine en sık yönelttiği 9 soruya yanıt veriyor...

      Hamilelik keyifli olduğu kadar sağlıklı bir bebek dünyaya getirmek adına emek verilmesi gereken de bir süreç. Özellikle de çalışan anne adaylarının bu süreci ev ve iş düzenini bozmadan geçirmesi gerekiyor. Bunu sağlamaksa pek kolay değil ama imkânsız da değil! Öncelikle yasal haklarını bilmeli ve hem iş yaşamını sekteye uğratmamak hem de sağlıklı bir hamilelik süreci geçirmek için neler yapmaları gerektiği hakkında bilgi sahibi olmaları gerekiyor.

     1- Çalışan bir kadın olarak hamileliğimi en fazla ne kadar erteleyebilirim?

     Doğurganlığın azalmaya başkalığı 35 yaşından sonra hamile kalmada zorlanma ortaya çıkma ihtimali olduğundan, çalışan anne adaylarının çocuk sahibi olma planlarını da mutlaka hesaba katmaları ve buna uygun hareket etmeleri gerekir. Hamilelik ertelendikçe hamile kalma yanında hamilelik esnasında da başka sorunların ortaya çıkma ihtimali artar.

     2- İşyerimdeki çalışma koşullarının ağırlığının bebeğime zararlı olma ihtimali var mı?

     İşyerinin çalışma koşulları ne kadar ağır olursa olsun, her anne adayının yasal sınırlar kapsamında çalışma süresi üst sınırı, yasal izin ve istirahat hakları vardır. Uygulamada bu hakların çok fazla gündeme getirilmediğini ve adeta bu hakların yok sayıldığını görmekteyiz. Anne adaylarının mevzuatı araştırmaları ve haklarını iyi bilmeleri önemlidir. Bunun yanında bedensel olarak yüksek performans gerektiren işler de dâhil olmak üzere çoğu mesleğin gerektirdiği iş yükü, hamileliği devam ettirmeye uygundur, ancak özellikle ruhsal stresi ve "koşuşturmacası" yüksek işler erken doğum riskini artırabilir. Bu tür işlerde çalışan anne adaylarının doğum öncesi iznini doğum sonrasına erteleme hakkını kullanmadan direkt olarak zamanında doğum öncesi iznine ayrılmaları önemlidir.

      Çalışan anne adayları en düzensiz beslenen grubu oluşturur. Bunun nedeni, sabah alelacele bir şeyler atıştırılarak güne başlanması, öğlen işyerinde çıkan yemeğin isteğe göre değiştirilmemesi, istenmeyen yemeği yemek yerine yine başka şeylerle öğünün geçiştirilmesi ve akşama yorgun argın eve gelindiğinde yine alelacele yemek pişirilmesidir.

     3- İşyerimde hamile olduğumu ne zaman söylemeliyim?

     Bazı anne adayları yeni başladıkları işlerinde sorun çıkmaması ve öncesinden (aslında yasalara uygun olmamasına rağmen) amirlerine belli bir süre hamile kalmama taahhütü verdiklerinden hamileliklerini söylemeye çekinirler. Bunun yanında özellikle hamileliğin ilk aylarında doktor istirahati gerektirecek durumlar söz konusu olabileceğinden amirin hamilelikten haberdar edilmesinde fayda görüyoruz.

     4- İşyerinde çok sayıda bilgisayar ve diğer elektronik cihazlar var. Bunların olumsuz etkisi var mı?

     Günümüzde kullanılan elektronik cihazların hamilelik üzerindeki olumsuz etkileriyle ilgili yapılan çalışmaların sonuçlarına göre günlük hayatta yer almayan bazı özel cihazlar hariç, tümünün hamilelik döneminde de güvenli olduğu saptanmıştır. Buna iş yerine girilirken altından geçilen arama cihazı da dâhildir. Ancak yine de hayatımıza yeni giren bu cihazlar hakkında daha fazla veri toplanana kadar anne adaylarına bazı önlemler almalarını öneriyoruz. Bu önlemler arasında en önemli olanları cep telefonuyla gereksiz yere konuşmamak, cep telefonunu vücudunda taşımamak ve yatarken başucundan uzak yerde tutmaktır. Yine bilgisayarlara takılan ekran filtreleri de alınabilecek diğer önlemler arasındadır.

     5- Çalışırken beslenme konusunda nelere dikkat etmeliyim?

     Çalışan anne adayları en düzensiz beslenen grubu oluşturur. Bunun nedeni, sabah alelacele bir şeyler atıştırılarak güne başlanması, öğlen işyerinde çıkan yemeğin isteğe göre değiştirilememesi ve istenmeyen yemeği yemek yerine yine başka şeylerle öğünün geçiştirilmesi ve akşama yorgun argın eve gelindiğinde yine alelacele yemek pişirilmesidir. "Sıkı" pazar kahvaltıları da dengesiz beslenmeye katkıda bulunur. Çözüm, hamilelikte beslenmeyi ciddiye almak, sabah daha erken kalkıp dengeli ve zengin bir kahvaltı yapmak, öğle yemeğini evden götürmek ve akşam yemeği için de eşten destek istemek olabilir. Her anne adayı çözümünü kendi üretmelidir.

     6- İşyerinde istirahat etmem mümkün mü? Sürekli oturuyorum, neler yapmalıyım?

     İşyerinde de istirahat etmek mümkündür. Mümkünse işe servisle gidip gelmek, öğle saatlerini "şekerleme" yapmak için kullanmak, işini bir an önce bitirip geri kalan zamanını istirahat için harcamak veya işyerinden erken çıkma seçeneğini kullanmak çözüm olabilir. Sürekli oturarak çalışan anne adaylarının 2 saatte bir kalkıp 1 dakika ofis içinde dolaşmaları, dolaşım sistemlerini rahatlatmaları açısından önemlidir.

     7- Ne zamana kadar araba kullanabilirim?

     İşyerine servisle ya da toplu ulaşım araçlarıyla veya eş tarafından kullanılan özel araçla gitmek en idealidir. Aracı kendiniz kullanıyorsanız hamileliğinizin her döneminde emniyet kemeri kullanımına ve diğer emniyet kurallarına özen göstermelisiniz. Tansiyon ve kan şekeri düşme eğiliminin ortaya çıktığı, hamileliğin ikinci yarısı sonrası anne adaylarının araç kullanımında daha yavaş seyreden trafikleri tercih etmeleri önemlidir. 32. haftadan sonra kısa mesafeler hariç araç kullanımını önermiyoruz.

     8- Doğum öncesi iznine ne zaman çıkabilirim?

     Yasal doğum öncesi izni tekil hamilelerde 32. haftadan itibaren, ikiz hamileliklerde ise 30. haftadan itibaren başlar. Anne adayları doktorlarından onay alarak 32.-37. hafta arasında çalışmaya devam ederek, çalıştıkları ek süreyi doğum sonrasına aktarabilirler. Bizim önerimiz bebeğin rahim içinde de bakıma ihtiyacı olduğu gerçeğini dikkate alarak doğum öncesi izninin zamanında kullanılmaya başlanmasıdır. Yine erken doğum riski nispeten yüksek olan anne adayları doğum öncesi iznini ertelememelidirler.

     9- Tekrar çalışmaya ne zaman başlamalıyım?

     Doktorun önerisiyle sezaryen veya normal doğumda 6. haftanın sonunda yapılan muayenenin normal sonuçlanması sonrasında iş yaşamına tekrar geri dönülmesi mümkündür. Süt iznini toplu kullanan, doğum öncesinden alacağı izni olan ve yasal 6 ay ücretsiz izin hakkını kullanan anne adayları ise bu izinleri bitirdiklerinde tekrar çalışmaya başlarlar.