Sağlık Bakanlığı’nın 2010 yılına ait araştırmasında, demir eksikliği anemisi ve inek sütü tüketimi arasındaki kuvvetli bağa dikkat çekiliyor.

      Dokulara oksijen taşınmasına yardımcı olan demir, 0-3 yaş arası bebeklerde özellikle beyin gelişiminin en önemli parçası. Bebeğin demir depolarının yeterli olmaması, dokulara yetersiz oksijen gitmesine yol açıyor ve bu durum beyin gelişimini sekteye uğratıyor.

     Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji Onkoloji Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hilmi Apak, demir eksikliği gelişen bebeklerde ortaya çıkan sorunları anlattı.

* Demir eksikliğinin nedenleri neler?

       Başlıca nedeni, yetersiz beslenme.  Aslında demirin ilk kaynağı annedir. Anne hamileliğinin son üç ayında bebeğe ilk altı aya kadar yetecek demiri verir. İlk altı ayda da anne sütüyle miktarı az ama emilim oranı yüksek demiri karşılar.
Daha sonra demiri ek gıdalarla alırız.

      Süt çocuklarında en önemli demir eksikliği nedenleri bu kaynakların olmamasıdır. Altı aydan sonra azalan anne sütünün yerine bebeğin kilo alımının devamını sağlamak için mama yerine başka besin verilmesi de sıklıkla rastlanan demir eksikliği nedeni.

* Günlük demir ihtiyacı ne kadardır?

       7-12 aylık bebeklerin demir ihtiyacı kilo başına bir miligramdır. Günde yarım litre devam maması içen bebekler bu ihtiyacının yarısını alabilir. Diğer yarıysa doğru seçilmiş ek besinlerden alınmalıdır. Bu ek besinler kesinlikle bisküvi, pirinç unu olmamalıdır.

* Demir eksikliğinin yol açtığı başlıca sorunlar nelerdir?

       Demir, vücutta dokulara oksijen taşınmasına yardımcı olan elementtir. Eksikliğinde dokulara az oksijen taşınması, gelişim geriliğine neden olur. Bu sorunun özellikle çocuğun en hızlı büyüme dönemi olan 0-3 yaş aralığına denk gelmesi, çok ciddi sorunlara yol açar. Demir eksikliğinin en önemli sonucu  gelişimin olumsuz etkilenmesi. Demir eksikliği olan bebeklerde ve çocuklarda zeka gerilikleriyle  algılama bozuklukları olur.

* Tedavi edilmediğinde ne olur?

       Zeka seviyesinde düşüşler olduğunu gösteren pek çok klinik çalışma var. Bu eksiklik uzun süre fark edilmezse zeka katsayısındaki düşüklük kalıcı olabilir.

* Demir eksikliği belirti verir mi?

      Bebeklerde önceleri iştahsızlık, daha sonraları yorgunluk görülür. İlerleyince de kansızlık ortaya çıkar. Kansızlık olmadan  önce demir eksikliği başlamıştır.

* Eksiklik nasıl saptanır?

      Rutin kontrole ya da aşıya getirilen    bebeğin beslenmesi sorulur. Bebek yanlış beslenmişse, iştahsızlık ve tembellik varsa, sık hastalanıyorsa hekim kan sayımı isteyebilir. Kan sayımında demir düzeyine ve vücudun demir depolarına bakılır.

*  Takviyeye ne zaman başlanmalı?

      Erken doğanlara ikinci aydan sonra diğer bebeklere dört aylıktan itibaren demir verilmesi gerekir. İnek sütü kullanımına ya da beslenme bozukluğuna bağlı eksiklikte ilaç tedavisi çocuğun kilosuna göre en az 3.5 en fazla 5-6 ay devam eder.

PEKMEZ DEMiR iHTiYACINI KARŞILAMAZ

        İlk altı aydan sonra bebeğin demir ihtiyacı artar. Anne sütü yetersizse, demir bakımından zengin devam sütleri tercih edilmeli.  Avrupa Beslenme Komitesi ve Sağlık Bakanlığı, anne sütü yetersizliğinde devam sütlerini öneriyor. Ayrıca demir açısından zengin ek besinler verilmeli. Ancak bu besinlerin hazırlanmasında hayvansal demirin önemi büyüktür. Ülkemizde demir ihtiyacını pekmezden karşılamak gibi bir alışkanlık da var. Oysa pekmez gibi gıdalar aşırı tüketilirse normal beslenme alışkanlığı gelişmez.