Kayseri, elverişli ulaşım ve enerji olanakları ve zengin yeraltı kaynaklarının yanı sıra sanayisi de gelişmiş illerdendir. İldeki imalat sanayiinin gelişmesindeki en önemli etken, Cumhuriyetin ilk yıllarından başlayarak yapılan kamu yatırımlarıdır. 1920’lerin sonlarında demiryolu ve elektrik santralına kavuşan İlde, yine aynı yıllarda tank, uçak gibi araçların montajını ya da onarımını yapan fabrikalar açılmıştır. 1930’ların ilk yıllarında da kuzey ve güney karayolu bağlantıları sağlanmıştır.
1926 yılında Bünyan Halı İpliği Fabrikası, Kayseri Tayyare Fabrikası ve Tank Tamir Fabrikası, 1927 yılında açılan Ankara-Kayseri Demiryolu, 1929’da yöreye elektrik sağlamaya başlayan Bünyan Hidroelektrik Santralı, 1930’da yapılan Kayseri-Sivas-Samsun karayolu, 1933 yılında yapılan ve İli Akdeniz’e bağlayan Kayseri-Ulukışla Demiryolu ve 1935 yılında kurulan Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası İlde sanayinin gelişmesine katkısı olan önemli kamu yatırımlarıdır.
Bu yatırımlar, 1950’lerden sonra hızlanan sanayi atılımlarına çeşitli açılardan öncülük etmiştir. Özel kesim, kamu kesiminden nitelikli işgücünün yanı sıra üretim için gerekli hammaddeyi de sağlamıştır. Özel kesim yatırımları yoğun olarak bu dönemde artmış ve dolayısıyla il ekonomisinde özel kesimin etkinliği ve ağırlığı ortaya çıkmaya başlamıştır. 1950’lerde Kayseri’deki kamu yatırımlarına yalnızca 1955 yılında işletmeye açılan Şeker Fabrikası eklenmiştir.
Kayseri sanayinde, 1960’larda en önemli dallar gıda, dokuma ve metal eşya-makine imalatıdır. Gıda sanayindeki işletmelerin büyük çoğunluğu ilin öteden beri özgün ürünleri olan sucuk ve pastırma imalathaneleridir. Diğerleri un, makarna, irmik ve bisküvi üreten işletmelerdir.
1970’li yıllar, imalat sanayinin çeşitlendiği ve ölçeklerin büyümeye başladığı yıllardır. Önceleri gıda ve dokuma dallarından sonra gelen metal eşya makine sanayi bu yıllarda başa geçmiştir. 1979 yılında yapılan Yıllık İmalat Sanayi Anketi sonuçlarına göre; İldeki işyerlerinin dağılımı açısından yüzde 41 ile metal eşya-makine imalat sanayi birinci, yüzde 20,6 ile dokuma sanayi ikinci ve yüzde 18,6 ile gıda sanayi üçüncü sırayı almaktadır.
Bu dönemde özel kesim, su motorlarından traktöre, redresörden matkaplara, preslerden bisiklete birçok ürünün üretimine yönelmiştir. İldeki çok sayıda mesleki ve teknik okul, sanayinin gereksindiği nitelikli işgücünün kaynağını oluşturmuştur. Sanayi bölgesindeki atölye ve imalathanelerin çoğu bu okullardan mezun teknik elemanlar tarafından kurulmuştur.
1970’li yıllarda İlde, imalat sanayi dalında büyük birkaç işletmenin yanında, küçük ve orta ölçekli çok sayıda işletme bulunmaktadır. Büyük işletmelerin başında, metal eşya-makine dalında Hema Traktör Fabrikası, TAKSAN Takım Tezgahları Fabrikası, ÇİNKUR Çinko-Kurşun Fabrikası, HES Kablo Fabrikası, Erciyes Boru Fabrikası, Bünyan Döküm Makine Alet Fabrikası, Asya Madeni Eşya ve Emaye Fabrikası gibi fabrikalar yer almaktadır.
Dokuma alanında Birlik Mensucat, Karsu Tekstil, Atlas Halı Fabrikası, Saray Halı Fabrikası, Lüks Kadife gibi işletmeler, gıda dalında ise Meysu, Kemsan, Garipsu, Kayseri Yem Fabrikası ve birkaç un fabrikası önde gelen işletmelerdir. Bu büyük işletmelerin hemen hepsi kendi pazarlama şirketlerini de oluşturmuştur. Bir yandan bu şirketler, diğer yandan da Kayseri’de üretilen mamulleri İlde ve il dışında pazarlayan ve ilin ihtiyaç duyduğu mamulleri İl dışından temin edip ilde pazarlayan çok sayıda büyüklü küçüklü işletmeler Kayseri’nin ticari yaşamına hareketlilik kazandırmışlardır.
1980’li yıllarda büyük işletmelerin sayısı artmıştır. Özellikle 1985’ten sonra uygulanan teşvik sistemi, İlde teşvikli yatırım yapanları arttırmış, çok sayıda büyük ölçekli işletmeler doğmuştur.
Organize Sanayi Bölgesi’nin kurulması, altyapısının tamamlanması ve 1989 yılında bu bölgeye teşvik sistemi içerisinde ikinci derecede kalkınmada öncelikli yöre statüsü verilmesi, Kayseri’de büyük işletme sayısının çok sayıda artmasına yol açmıştır.
İstanbul Sanayi Odası’nın her yıl yayınladığı “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” anketinin 2007 ve 2008 yılı sonuçlarına göre Kayseri’den 14 sanayi kuruluşu listeye girmeyi başarmıştır. Bu firmalar ve gerçekleştirmiş oldukları üretim miktarlarına ait bilgiler ayrıntılı olarak Ek-12’de verilmiştir.
Kayseri’de 11 küçük sanayi sitesi faaliyette bulunmaktadır. Küçük sanayi sitelerinin 8 tanesi il merkezindedir.1 tanesi Tomarza ilçesinde, 1 tanesi Pınarbaşı ilçesinde 1 tanesi de Develi ilçesindedir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığının %65 kredi desteği ile yapılmakta olan Tomarza Küçük Sanayi Sitesinde 27 olan işyeri sayısı 55’e yükseltilmiş, bu işyerlerinin inşaatı tamamlanmış, geçici kabulü yapılmıştır.
Küçük sanayi sitelerinde toplam 7.741 değişik işyeri yer almakta olup toplam 36.902 işçi çalışmaktadır. Bu sitelerin çoğunluğu %100 doluluk oranına ulaşmıştır. İlimizdeki 746 tesisden 228 tanesi mobilya ve ev tekstili sektöründe faaliyet göstermektedir. Ayrıntılı bilgiler aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Ticaret Odasına kayıtlı 15,300 üye bulunmaktadır. Tohum, hububat ve bakliyat tacirleri, gıda maddeleri ve yiyecek tacirleri, besiciler ve pastırma, sucuk imalatçıları, yapı malzemeleri satıcıları, kumaş satıcıları ve manifaturacılar, sarraf ve kuyumcular, tuhafiye ve konfeksiyon tacirleri, halı ve kilim satıcıları, oto yedek parça ve lastik tacirleri, yün, yapağı ve deri tacirleri, nakliye, bina inşaat müteahhitleri vb. toplam 30 değişik meslek grubunda yer alan bu gerçek ve tüzel kişilerin sayısı Kayseri’de ticari yaşamın canlılığını ve hareketliliğini yansıtmaktadır.
Kayseri Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliğine bağlı 42 odaya kayıtlı toplam üye 33.835 Kayseri Sanayi Odası’nın 1.060 üyesi ve Ticaret Borsası’nın da 1.200 üyesi bulunmaktadır.
2) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
KAYSERİ OSB
Kayseri Organize Sanayi Bölgesi, Bakanlar Kurulu’nun 29.03.1973 tarih ve 7/6177 sayılı kararnamesine göre 1976 yılında İl Özel İdaresi, Sanayi Odası ve Sanayiciler Derneği iştiraki ile kurulmuştur. Altyapı projeler 1980 yılında tamamlanmış ve 1981 yılında inşaatlarına başlanmıştır. 1987 yılında ise altyapı inşaatları tamamlanmıştır. Bölge, Kayseri merkezine yaklaşık 14 km uzaklıkta Yılanlıdağ eteklerinde tarımsal verimi düşük alan üzerine kurulmuştur.
05.11.2003 tarihinde yapılan olağanüstü genel kurulda Hacılar OSB ile Kayseri 1. OSB tüzel kişiliği adı altında birleşme ve genişleme kararı alınmıştır. Hacılar OSB ile birleşme kararı 06.01.2004 tarihli ve 228 sayılı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yazısı ile kesinleşmiştir.
24.05.2006 tarihinde yapılan Genel Kurulda “Kayseri 1.Organize Sanayi Bölgesi” ismi “Kayseri Organize Sanayi Bölgesi” olarak değiştirilmiştir.
Bölge alanının %71’ini sanayi alanı kaplamaktadır. Diğer %29’lık kısımda da sosyal alan, yeşil alan ve tesisler bulunmaktadır.
İmar çalışmaları tamamlanan ana bölge , II ve III nolu genişleme alanlarıyla sanayiciye tahsis edilen 11.200.000 m2 alanda toplam 401 sanayi parselinin sanayiciye tahsisi yapılmıştır.
IV Nolu Genişleme Alanı; Bölge sanayicilerinin ve yeni yatırım yapmak isteyen firmaların yoğun arsa talepleri doğrultusunda yeni arsa üretimi için bölgemize mücavir, O.S.B. kurulmasına uygun, mülkiyeti şahıs ve kurumlar ait yaklaşık 7.500.000. m2 büyüklüğünde arazi tespit edilmiş olup, bu arazilerin tamamı satın alınmıştır. Bu bölgenin hali hazır haritaları ve zemin etüd projeleri tamamlanmış olup imar planı ve altyapı projeleri tamamlanmış ve altyapı inşaatları devam etmektedir. 399 adet parsel sanayicilere tahsisi yapılmış ve bunlardan 182 tanesi faaliyete başlamıştır. 93 fabrikanın inşaatı ise hızla devam etmektedir.
Tüm genişleme alanları ve Hacılar OSB nin de bölgeye dâhil edilmesiyle Kayseri OSB nin alanı 23.500.000 m2 olmuştur.Bölgede çalışan kişi sayısı yaklaşık 38.000 civarındadır.
Kayseri OSB, TEİAŞ’a mülkiyeti ve işletmesi kendine ait hatlarla bağlı olduğundan yaklaşık %10 civarında daha ucuz enerji temin etmekte ve sanayicilerimize de aynı fiyattan vermektedir. Ayrıca bölge EPDK dan elektrik dağıtım lisansı almış durumdadır.
MİMARSİNAN VE İNCESU OSB
İncesu Organize Sanayi Bölgesi, kuruluş çalışmalarına 1994 yılında başlamış, 02 Ocak 1996 tarihinde Kayseri 2. Organize Sanayi Bölgesi adıyla resmen kurulmuştur. İncesu OSB 15 Nisan 2000 tarihinde yayımlanan 4562 sayılı OSB kanununa göre kuruluş protokolünü tamamlayarak 11.04.2001 tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca Kayseri-İncesu Organize Sanayi Bölgesi adıyla kurulmuş ve Bakanlıkça 124 sicil numarası ile tescil edilerek özel tüzel kişilik kazanmıştır.
Bölge 610 ha alanda Kayseri – Adana Karayolu üzerinde 37. km de kurulmuştur. İmar planımıza göre 5.000 m2 den 280.000 m2 arasında değişen 390 ha alana 157 adet parsel mevcuttur. Bu parsellerin bu güne kadar 148 adedi girişimcilere tahsis edilmiştir.
Mevcut su kapasitesi 50 litre/saniyedir. 5000 tonluk su deposundan cazibe ile su şebekesine dağılan suyun bölge içerisinde en düşük kotta maksimum 9 atü basıncı mevcuttur.
Bölge içerisinde sanayicilerin elektrik ihtiyacı için her biri 250 KW olan 15 adet trafo bulunmaktadır.
Bölge ihtiyacı için 8’’ çapında boru ile doğalgaz hattı bölge içerisine kadar getirilmiştir. 2009 yılında yatırım olarak ağaçlandırma, ağaçlandırılan alanlara tam otomatik damlama sulama şebekesi yapımı gerçekleştirilmiştir.
Bölge içerisinde sanayi tesisi kurmak için 2009 yılına kadar 10 adet projeye yapım ruhsatı verilmiş, fakat 5 firma inşaata başlatmıştır. Bunlardan sadece 1 firma üretime başlamış, diğer 4 firma inşaatı kesintili olarak devam ettirmektedir.
Mimarsinan OSB’nin mevcut alanı brüt 6.044.000 m2 imar planı tasdik olmuş olup, mevcut alanda 376 adet sanayi parseli bulunmakta ve tamamı sanayicilere tahsis edilmiş bulunmaktadır. Genişleme Bölgesi alt yapı çalışmalarına başlanmıştır.1/25.000 lik Nazım İmar Planlarına OSB alanının tamamı işlenmiştir.
Mimarsinan OSB’nin OG/AG Elektrik Dağıtım Şebekesi, SCADA ve Sayaç Otomasyonu (AMR) sistemi tamamlanmıştır. Böylece modern, güvenli, pratik, kaliteli ve ekonomik elektrik alt yapı sağlanmıştır. Bölgemiz 49 Yıl Süreyle OSB dağıtım lisansı almıştır.
B Mimarsinan OSB’nin mevcut alanda 30 adet sanayici üretime geçmiş, 18 adet sanayici inşaata başlamış olup 52 adet sanayicimizde inşaat için Proje çalışmaları yapmaktadır. Bölgemizde üretime geçen sanayicilerden mermer, inşaat malzemesi, mobilya, gıda ve madeni eşya sektörlerinde toplam 300 kişi istihdam edilmektedir.
Mevcut bölgede sanayicilere verilecek olan su için şebeke hattı tamamlanmıştır. bununla birlikte 2.500 m3 lük su deposu ve 200 m3 lük terfi binası inşaatı bitmiştir.İki adet daha su kuyusu için sondaj çalışmaları devam etmektedir.Su ihtiyacı için 2009 yılında bir adet daha 10.000 m3 lük su deposu yapılacaktır.Kanalizasyon ile ilgili ihalenin de 2009 yılı içerisinde yapılması planlanmaktadır.
Mimarsinan OSB’nin ile Kayserigaz arasında anlaşma sağlanarak doğalgaz çalışmalarına başlanmıştır.2010 yılında sanayicilerimize doğalgaz kullandırılması planlanmaktadır.
Mimarsinan OSB’nin mevcut alanda 24 Km iç yollar tamamlanmış olup kontrolleri yapılarak yollar stabilize olarak sanayicimizin hizmetine sunulmuştur. Bölgemiz Kayseri – Malatya karayoluna bağlantısı olan 1.2 Km lik 1 nolu bağlantı yolu üst yapı çalışmaları tamamlanmıştır. Genişleme bölgesi içme suyu şebekesi yapım işi ihale edilmiş olup, yol yapım çalışmaları ile devam etmektedir.
Mimarsinan OSB’nde kullanılacak bütün iletişim ve bilgi sistemleri IP tabanlı tek bir çatı altında toplanarak maksimum verim, ekonomi ve kalite ortaya konulacaktır. Fiber optik alt yapı sayesinde hız ve performans sorunu olmayan iletim alt yapısı oluşturulacaktır. Bu alt yapı sayesinde sanayicilerimiz santral yatırımı yapmadan TELEFON SİSTEMİ kullanacaktır. Güvenli internet, uzak ofis bağlantısı, çevre güvenlik sistemi, uygulama paylaşımları gibi her türlü hizmetleri ek bir maliyet olmadan kullanabileceklerdir.
OSB’ye ait arıtma tesisi fizibilitesi tamamlanmıştır. Deşarj yeri belirlenerek Bakanlıkça yeri uygun bulunmuştur.
Mimarsinan OSB’nin alt yapı yatırımlarında KDV muafiyetinden yararlanabilmek için 37.000.000,00 TL tutarında Hazine Müsteşarlığından Yatırım Teşvik Belgesi alınmıştır.Bu sayede 6.000.000,00 TL KDV desteği sağlanmıştır.
OSB’nin mevcut alanında kamulaştırma işlemleri bitmiştir. 1 nolu genişleme sahasında hazineye ait taşınmazlarla ilgili talepler değerlendirilmektedir.
ŞİRKETLER VE KOOPERATİFLER
İlde toplam 10.087 şirket bulunmaktadır. Bunların büyük bölümü iki büyük merkez ilçede toplanmıştır. Ayrıntılar aşağıdaki tabloda verilmektedir.
ŞİRKETLERİN TÜRLERİNE GÖRE DAĞILIMI
ŞİRKET TÜRLERİ
SAYISI
Anonim
1.764
Limitet
8.212
Diğer
111
TOPLAM
10.087
İlde toplam 702 adet kooperatif vardır. Bu kooperatiflere 77.487 kişi üyedir. Kooperatiflerle ilgili bilgiler aşağıda belirtilmiştir.
KOOPERATİFLERİN DAĞILIMI
KOOPERATİFİN TÜRÜ
KOOPERATİFSAYISI
TOPLAM ÜYE SAYISI
FaalKoop.
702
77.487
Faal Olmayan Koop.
1.114
43.111
TerkinKoop.
506
24.158
TOPLAM
2.322
144.756
Bankacılık
İlde faaliyet gösteren 20 bankanın toplam 86 şubesi bulunmaktadır. Bu banka şubelerinin 69’u il merkezinde, 17’si ilçelerdedir.Ayrıca İl merkezinde 9 döviz bürosu vardır.
Sigortacılık alanında faaliyet gösteren şirket bulunmamakla birlikte, 112 sigorta acentesi faaliyet göstermektedir. Trafik, yangın, hayat sigortası vb. en önemli sigorta faaliyet konularıdır.
